گاه‌نگار قصر گلستان
به وقت شعبان ۱۲۸۴ آنجا که کلنگ نقره به « دست مبارک همایونی» برزمین طهران می خورد و چند صباحی بعد میرزا عبدالغفار با همراهی شاگردانش در مدرسه دارالفنون نقشه اراضی شهر جدید دارالخلافه ناصره را با همه طول و تفصیلش که در آن زمانه مهیا بود می کشند و به « طبع مشکل پسند همایونی» می رسانند؛ چنارستان شاه عباس صفوی از آن پس، به واقع، « طهران» می شود و « ارگ سلطنتی قاجار» در این میان هر روز نقش و نگاری تازه به خود می گیرد.
و این کاخ گلستان است که قرنها دلفریب و یکه، به نظاره آمدگان و روندگان و حاکمان و وقایع تاریخ نشسته است و در تداوم این مسیر پرفراز و نشیب قامتی است استوار و مانا که از گذشته ایی پرسودا و جاه طلب تا امروزِ روزی آرام و پرشکوه، به محض تفرج و سیاحت ایستاده برجای باقی است.
این گونه است که می توان «گاه نگار قصر گلستان» را روایتی بی دریغ و بی دخل و تصرف از این نظاره دانست. و بی شک بررسی و شناخت آنچه در تاریخ ارگ سلطنتی قاجار هویداست و امروز ناپیدا، برای گردآورندگان این کتاب محفلی شد از یادآوری، آموختن و تمرین مدارا. یادآوری آنچه بر سرگذشتگان آمده است و آموختن آنچه از گذشته می توان آموخت و تمرین مدارا؛ که روزگار گاه به لطف و شیرینی، گاه به سختی و مرارت در گذر است.
«گاه‌نگار قصر گلستان» با رویکردی مستند در ساختاری زمان‌بندی‌شده به ارائه گزارش‌های تاریخی در خصوص تاریخچه ارگ سلطنتی قاجار می‌پردازد. این کتاب بعد از «راهنمای ارگ سلطنتی قاجار» نوشته یحیی ذکاء، دومین اثری است که به صورت تخصصی به معرفی تاریخچه کاخ گلستان پرداخته و مجموعه رویدادهای تاریخی را مدون، مستند، بدون دخل و تصرف در متن و نثر از زوایای مختلف پوشش می‌دهد.
این گزارش‌ها از بین هزاران برگ خاطرات، روزنگار، روزنامه و کتاب، انتخاب و در ساختاری زمان‌بندی‌شده تدوین شده است. از ویژگی‌های این اثر می‌توان به تمرکز رویدادها بر مبنای کارکرد بناهای ارگ سلطنتی قاجار و حفظ توالی تاریخی گزارش‌ها اشاره کرد که در شش فصل «ارگ سلطانی»، «معابر ارگ و سردرها»، «دیوانخانه مبارکه»، «عمارات و باغ سلطانی» و «حرم‌خانه و منضمات» فصل‌بندی شده است، البته «فتوگرافخانه» آخرین فصل این کتاب آلبومی از تصاویر منتخب تاریخی از ارگ سلطنتی را به نمایش گذاشته است.
این اثر، تاریخچه ی ارگ سلطنتی قاجار را از میان هزاران برگ کتاب به تصویر کشیده است و تقدیمی است فروتنانه به دوستداران و پژوهندگانی که در تمامی این سالیان تلاش خود را معطوف به تدوین و نگارش زوایای مختلفی از تاریخ کاخ گلستان کردند و ما را در فهم ماجرا یاری نمودند.
«گاه‌نگار قصر گلستان» توسط همایون خداداد و فائزه امین دهقان و به همت دفتر پژوهش کاخ گلستان تدوین و توسط نشر پرنده در شمارگان ۵۰۰ نسخه در ۳۳۰ صفحه و به بهای ۵۰هزار تومان چاپ شده است.
